Het zal u misschien verbazen, maar de tientallen soorten Helleborus die in Zuid- en Midden-Europa tot in West-Azië voorkomen, behoren tot de boterbloemenfamilie. De meest bekende Helleborus – de kerstroos – wordt al eeuwen gekweekt.
Een geweldig assortiment
Momenteel vormt Helleborus, dat ook wel nieskruid wordt genoemd, een van de meest geliefde vaste-plantengroepen voor de tuin. Dat komt door de fantastische resultaten die de kwekers inmiddels hebben bereikt: geweldige, sterke planten met prachtige bloemen die niet meer lijken op de miezerige kerstrozen uit Oma’s tijd. Wie die nieuwe Helleborus ziet, is meteen verkocht!
Het overgrote deel van de via selectie en kruisingswerk verkregen rassen wordt samengebracht in de Helleborus Orientalis Groep: een grote plantengroep van enorm wisselende herkomst. Hoewel er een tweehonderdtal benaamde rassen bekend is, wordt de Helleborus vooral op kleur verkocht.
Het meest voorkomend zijn de bloemkleuren: wit, wit met donkerder spikkels, licht- en donkerroze, roze gespikkeld, lila, paars, roodpaars, echt rood, heel diep paars, bijna zwart, maar ook crèmegeel, boterbloemgeel en lichtgroen. De witte bloemen van de Helleborus verkleuren vaak naar roze en groen (zoals bij de wit bloeiende kerstroos (Helleborus niger).
Er zijn rassen met enkele – en met gevulde bloemen. Die bloemen hebben iets bijzonders: het zijn niet de kroonbladen, maar de kelkbladen die de kleur dragen. Ze zijn tot ver in juni heel decoratief. De kroonbladen van de Helleborus lijken te ontbreken, maar zijn in werkelijkheid veranderd in kleine nectar-gevende orgaantjes die met hun zoete vocht insecten lokken voor de bestuiving van de knikkende bloemen.
Wintergroene soorten
Er zijn wintergroene soorten Helleborus met bloemen aan aparte stengels, zoals Helleborus niger, maar ook soorten die met bebladerde bloemstengels overwinteren (bijv. de Corsicaanse kerstroos, Helleborus argutifolius). Alle planten in de Helleborus Orientalis Groep hebben wintergroen blad. Een van de weinige, meestal wel op naam aangeboden rassen, is Helleborus ‘Early Purple’, een paars bloeiende plant waarbij de bloemen al in november kunnen verschijnen. Alle andere zijn later, maar de kwekers zien kans vooral de witte kerstroos (maar ook anders gekleurde) in de kerstperiode rijk bloeiend aan te bieden
Anti-vries
Heel interessant is de manier waarop de Helleborus haar bloemen tegen vorst beschermen. Als het flink gaat vriezen, pompen ze er eenvoudig (nou ja…) het vocht uit, dat ze tijdelijk in de bladeren en wortels opslaan. De bloemen hangen dan even slap, maar bevriezen niet, en als het weer beter wordt, komt het vocht terug en staan ze er al snel weer stralend bij!
Andere groenblijvende soorten Helleborus zijn o.a. de al genoemde Corsicaanse kerstroos en het stinkend nieskruid (Helleborus foetidus) met zeer donkergroen blad en groene, meer buisvormige bloemen met een bruinrood randje vanaf einde winter. De cultivar ‘Wester Flisk’ heeft roodachtige stelen.
Alle helleborussen houden van humusrijke grond die wat kalk bevat. In pot gekochte planten die u eerst een tijdje in de woonkamer zet, kunt u daarna (tijdens niet-vriezend weer) buiten op een beschut, halfbeschaduwd plekje planten, waar ze jarenlang kunnen blijven staan. Breng ieder jaar voedzame compost rond de planten aan. Verder met rust laten. Ze zullen dan steeds rijker gaan bloeien.
Combinaties
Alle vroegbloeiende soorten Helleborus combineren uitstekend met leverbloempjes (Hepatica), schuimbloemen (Tiarella), longkruid (Pulmonaria) en vroege bolgewasjes.
Tuintips voor december:
- Klimplanten niet meer snoeien vanwege de kans op invriezen
- Hagen planten kan nu uitstekend
- Bij ‘kale vorst’ wintergroene planten tegen uitdrogen beschermen (met vliesdoek e.d.)
- Compost als mulch onder hagen aanbrengen
- Snoeien kan bij niet-vriezend weer
- IJsvrijhouder in de vijver aanbrengen
- Nu kleigrond spitten (als dat nodig is)
- Denk aan winterbescherming bij stamrozen
- De laatste bollen poten
- Vergeet de vogels niet